Zinloos geweld

Van de webiste:
De Landelijke StichtingTegenZinloosGeweld
stimuleert en ondersteunt met haar visie Moed initiatieven voor verbetering van de woon-, werk- en leefomgeving en streeft naar een samenleving waarin iedereen zich bewust is van de oorzaken en gevolgen van pesten en geweld.

Zinloos geweld
Dit was een grote campagne een aantal jaar geleden.
Deze viel mij op, omdat hij me irriteerde. Overal zag je die stomme lieveheersbeestjes, zelfs op schoolpleinen.
Ik ben zelf erg tegen geweld, heb vergeefs geprobeerd dienst te weigeren en ben verder overtuigd pacifist. Ik zie geweld als absoluut laatste redmiddel. Als al het andere is uitgekauwd.
Ik ben vroeger gepest en heb op school een periode van bijna een jaar iedere dag moeten vechten om mezelf staande te houden. En dat ging behoorlijk ver.
Waarom zou mij dit dan irriteren?

Opeens had ik het: "Zinloos geweld" impliceert het bestaan van "zinvol geweld".
De mensen van deze stichting leken het niet zozeer op geweld in het algemeen voorzien te hebben, maar alleen op zinloos geweld.

Wanneer is geweld zinloos of zinvol?
Deze vraag is mij in een andere vorm ook gesteld tijdens het proces van dienst weigeren.
Ik stelde dat ik niet wilde doden. Dat ik het niet zou kunnen in de omstandigheden van een oorlog.
De vraag die mij werd gesteld: "Als iemand je familie bedreigt, zou je dan iemand doden?"
Mijn antwoord was: "Misschien. Het ligt natuurlijk aan de situatie, als het echt niet anders kan.." De vraag ging er overigens van uit, dat ik met een pistool in mijn handen stond, dat ik iemand kon neerschieten zonder gevaar voor mijn familie, dat ik überhaupt zeker was van succes en meer van dat soort absurditeiten.
Maar dat was genoeg, mijn dienstweigering werd geweigerd (dat dat kan, kwam me wat vreemd voor) ik mocht geen alternatieve dienst doen, ook al koos ik vrijwillig voor een langere inbreuk op mijn tijd.

Ik vond en vind dat niet eerlijk en heb me op een andere manier onder de dienstplicht uit gewurmd, door langer te studeren, maar het zette me wel aan het denken toen ik deze dingen met elkaar combineerde.

Was dit een geval van zinvol geweld? Ik zag de zin van het geweld: mijn familie zou leed bespaard worden. Maar mijn zin is niet jouw zin en iemand doden is natuurlijk onherroepelijk, dus een extreem geval van mijn zin doordrijven. Vanuit de aanvaller gezien zal er ook wel zin in hebben gezeten en dat keur ik dan juist weer af... Dus waarom is mijn zin beter dan jouw zin?

Ik heb op Judo gezeten en schaar me vierkant achter de filosofie, dat je in een fysiek conflict een verantwoordelijkheid hebt voor de tegenstander, ook als je het niet bent aangegaan. Het is jouw taak om hem/haar zo zachtjes mogelijk uit te schakelen en ik geloof in mijn verantwoordelijkheid om me daarin te trainen om erger te voorkomen.
Waar het mij in het dienstverhaal meer om ging, is dat ik geen inspraak heb. In het ergste geval krijg ik het bevel om te doden. Ik neem niet de beslissing te doden. En in oorlogstijd neem je de beslissing "hij of ik". Want weigeren van een direct bevel in oorlogstijd is te bestraffen met de dood.
Dat is iets wat ik niet met mijn Judo achtergrond kan verenigen.
Ik heb die verantwoordelijkheid, die wil ik niet afstaan. En ik wil ook niet het conflict verergeren voor het begint, door de inzet te verhogen. (Hij of ik).

Is er zinvol geweld?
Laatst kwam een vriend van mij met het verhaal, dat hij is aangevallen door een conducteur in de trein. Hij had de man zien roken, waar het niet mocht en daarvan een foto gemaakt nadat de conducteur weigerde zijn sigaret te doven toen hij hem erop aansprak..
Voor de conducteur was dit reden om te eisen dat de foto werd gewist dan wel de camera werd afgegeven. Toen daaraan niet werd voldaan besloot hij zijn passagier te proberen te wurgen en in de maag te slaan, zodat deze later in het ziekenhuis belandde.
Vanuit de conducteur gezien had dit zeker zin: Hij kon wel eens een standje krijgen, of zijn baan kwijt raken, alleen omdat die eikel geen zin had om in de rook te staan.. Wat een zeikerd.
Maar is dit dan zinvol geweld? Vanuit de conducteur gezien natuurlijk wel.

Wellicht zit de vraag dan eigenlijk in aanval of verdediging? Is een aanval altijd zinloos en een verdediging per definitie zinvol? En hoe moet dat dan als de respons buiten proportie ligt?
Bijvoorbeeld: ik stoot per ongeluk iemand aan op straat. Hij ziet dit als een aggressie en haalt uit in zelfverdediging? Ik ben me van geen kwaad bewust en sla hem terug in zelfverdediging. Wie is er dan begonnen? Wat een schoolpleinvraag...

De Nederlandse wet is erg duidelijk. Alle geweld van burger op burger is illegaal.
Er kan sprake zijn van verzachtende omstandigheden, zoals zelfverdediging, maar alleen als het slachtoffer niet weg kon komen en echt geen andere optie meer had EN niet handelde uit kwaadheid.
Een psycholoog zal je vertellen, dat dat heeeeeeel zeldzame omstandigheden zijn, want kwaadheid is er juist om ons aan te tonen, waar onze grenzen liggen. Waarom zou je iemand slaan, als hij niet over je grenzen gaat?
Deze duidelijke wet zorgde ervoor dat een andere vriend werd veroordeeld tot TBS toen hij door 5 man in elkaar werd geslagen en er in slaagde één van de vijf een klap terug te geven.
Ik was bij het proces aanwezig en de rechter vroeg letterlijk: "Gaf u hem een klap omdat u geen andere mogelijkheid zag, of omdat u vond dat hij het verdiende." Mijn vriend zei toen helaas naar waarheid, dat hij vond dat de man het verdiende.
Tja.. Volgens mij is de wet ook niet bepaald sluitend. Deze man is slecht ter been en had kennelijk toch lijdelijk moeten toezien hoe zijn arm op twee plaatsen gebroken werd en zijn hoofd gebeukt met een bandenlichter. Of anders moeten liegen tegen de rechter.
Ik kan het echter niet met hem oneens zijn. Iemand die zo schandalig en laf je persoonlijke ruimte schend verdiend alles wat hem kan overkomen. Ik met mijn pest verleden durf dat zeker te zeggen, maar ik voel wel dat dat een beetje cru is..
Dus waar ligt de grens..?

1) Blijvend letsel. Mijn vrienden was in beide gevallen blijvend letsel toegebracht.
Ik denk dat daar wat in zit. Een tik op de vingers geef zelfs ik mijn kinderen wel eens.
Maar daar hou je niks aan over.

2) Intentie. Daar zit ook iets. Was het per ongeluk, of wilde je de hoeveelheid schade doen die je toebracht. Ik kan iemand van me afduwen en hij kan ongelukkig neerkomen en zelfs doodvallen.
De wet laat dat buiten beschouwing, want dat is moeilijk te bewijzen. Maar voor een ethische discussie is het wel een interessante.

3) Functie. Een politieagent mag in sommige gevallen geweld gebruiken, daarvoor zijn richtlijnen. (Maar ja, een conducteur wellicht ook?)

Dus: als iemand moedwillig, op persoonlijke titel, blijvend letsel aan het toebrengen is, is er in mijn ogen sprake van een opgeven van het recht van onschendbaarheid, dat verder iedereen heeft.
Daarbij mag ik mij verdedigen met alle middelen tot mijn beschikking, waarbij ik zal trachten iemand zo min mogelijk en zo weinig mogelijk blijvend letsel toe te brengen.
Dat zou in mijn optiek zinvol geweld mogen heten.

Vergrijp en straf
De wet is het daarin niet met mij eens, maar ik kan er niet anders over denken. Zou dit mij ooit overkomen, dan zou ik daarvoor waarschijnlijk veroordeeld worden. Die straf zal ik dan maar accepteren en hij weegt wellicht mee in mijn inschatting van het moedwillig gedeelte. Maar ik blijf het oneerlijk vinden voelen.

In Amerika is het omgekeerd. Daar heeft de staat de bewijslast. Als iemand zegt dat hij in zelfverdediging heeft gehandeld, dan moet de staat het tegendeel bewijzen. Hetgeen natuurlijk erg lastig is.
Ik ben ook geen fan van de Amerikaanse wet, waar het geweld en bewapening en 'appropriate tespons' betreft, maar ik vermoed dat de waarheid in het midden ligt.

Nadenken over geweld
Als mijn bovenstaande regel rigide wordt toegepast, lijkt mij dat deze omstandigheden voldoende zeldzaam zijn om te veronderstellen dat dat niet is wat door stichting "zinloos geweld" werd bedoeld.

Ik denk dat het eerder onnadenkendheid is geweest. Dat ze niet de zin van het geweld zagen en dus maar spraken van "zinloos geweld". Ook de dienstplicht conversatie doet me vermoeden dat de man met wie ik sprak nooit echt had nagedacht over geweld en geweldloosheid, terwijl hij geacht werd daarin een expert te zijn.

Geweldloosheid dan?

Mijn vriend koos ervoor in het geval van de conducteur niet terug te slaan. Bewonderenswaardig, maar wat leverde het hem op? De N.S. heeft ondanks het fotografische en fysieke bewijs nooit erkend, dat de conducteur de passagier ook maar heeft aangeraakt. Wel hebben ze de ziekenhuisrekening betaald. Vreemd.

Een zeer schamele troost. En de wet laat je akelig in de steek dan.

Je kan natuurlijk niet een persoonlijk conflict vergelijken met een conflict tussen landen, maar om eerlijk te zijn. Dat is voor mij gedaan tijdens het weigeren van militaire dienst.

En dus moet ik denken aan Ghandi, die geweldloos verzet predikte en won. Aan Nelson Mandela (die overigens een 180 graden ommezwaai maakte naar geweldloosheid uit noodzaak, niet uit ideologie!)

Daar werkte het wel. Maar niet tegen geringe kosten en blijvend, dat is maar de vraag..
Maar goed het concept lijkt bewezen.

En dan moet ik denken aan de Dalai Lama, die blijft oproepen tot geweldloos verzet, terwijl China al 50 jaar onrechtmatig zijn land bezet en uitbuit.

Nee, voor mij persoonlijk is geweldloosheid, absolute geweldloosheid geen optie.

MOED.nl

Nu heeft stichting zinloos geweld het over MOED. En weer zijn ze irritant, terwijl ik het op zich toch echt met ze eens ben.

"De Landelijke StichtingTegenZinloosGeweld

stimuleert en ondersteunt met haar visie Moed initiatieven voor verbetering van de woon-, werk- 

en leefomgeving en streeft naar een samenleving waarin iedereen zich bewust is van de oorzaken en gevolgen van pesten en geweld."

De implicatie is ook weer leuk: als je het niet doet, ben je een lafaard. Kennelijk een soort van thema bij deze mensen. Zien ze niet dat dit soort dwingelandij ook een vorm van aggressie is?

Ja, 'tuurlijk wel. Daarom gaat het zo subtiel,"Nee.. het is onze naam, we bedoelen er echt niks mee." Stelletje schijnheilen. Het doel heiligt kennelijk de middelen.

Ik vond mezelf een paar jaar terug opeens tussen twee vechtende jongeren op straat. Ik had er niet eens over nagedacht. Dat had niks met MOED te maken. Ik kan met mijn verleden niet toezien zonder in te grijpen.
Een jaar geleden gebeurde het bijna weer. 

In beide gevallen bleek praten gelukkig genoeg. Maar is het verstandig?

En los van verstand of moed, waar haal ik het recht vandaan om me te bemoeien met het conflict van een ander? Het feit dat ik het niet kan laten, zou toch moeten betekenen, dat ik het niet zou moeten doen? Het is geen bewuste keuze.

Voor een land als de USA (en dus voor een militair in dienst van de USA) is deze kwestie makkelijk te beantwoorden: geldelijk gewin. Ze zijn er als de kippen bij om de 'democratie te verspreiden' als er wat te halen valt. Maar in Tibet of Djibouti zie je ze niet. Reden te meer om nooit, maar dan ook nooit in militaire dienst te willen. Zelf nadenken, nooit je verantwoordelijkheid weggeven.

Voor een politieagent is het zijn functie: de rust te bewaren, veiligheid waarborgen. Maar dan wel volgens de wet, die je zo gruwelijk in de steek laat op dit gebied.

Is dat het dan?

Je bent een lafaard als je het niet doet?

Je bent dom als je wel ingrijpt?

Je bent een egoist als je ingrijpt met zijn allen?

Je bent gesjoschten als je jezelf verdedigt, maar je kan ook niet hopen op een ander?

Ik denk weer terug aan Judo. Als ik ertussen spring, heb ik een verantwoordelijkheid naar alle betrokkenen om de situatie zo pijnloos mogelijk te beslechten.

Als ik dat maar voor ogen houd, denk ik dat ik goed zit, maar ik vertrouw niet op een automatische goede afloop of instemming van de wet en hoop dat het nooit zover komt dat ik echt geweld moet gebruiken. 

Want ik ben er nog niet uit.

En ik heb een gezond wantrouwen tegen mensen, die zeggen dat ze er WEL uit zijn. Vaak terwijl ze nooit wat met geweld te maken hebben.

Als je op zijn minst niet een beetje twijfelt, ben je niet eerlijk tegen jezelf. 

Ik hoop dat zelfs de Dalai Lama wel eens twijfelt.