Boedhisme is voor de meeste mensen de eerste vreemde eend in de bijt.
Is het een geloof?
Nou, ja en nee. Het is net zozeer een geloof als wetenschap.
Wetenschap is een bepaalde methode, die tot bepaalde resultaten leidt, mits je de juiste bril op hebt. Wetenschappelijke resultaten als de quantum-mechanica hebben in het dagelijks leven weinig toepassing, de meeste mensen snappen er geen bal van. Andere zijn aantoonbaar fout (Kinetica), maar zijn zo simpel en begrijpelijk en de afwijking is normaliterzo klein, dat het een perfect model lijkt.
Zen en Wetenschap leiden in de praktijk tot een verkeerd beeld van de realiteit, dat desondanks bruikbaar is voor het beïnvloeden van de waargenomen realiteit.
Dit is overigens waar voor alle geloofsystemen.
Wetenschap, humanisme en boedhisme hebben officieel geen godheid.
Geen schepper en niemand die je beoordeelt.
Dat maakt Boedhisme in mijn ogen wel anders dan andere geloven.
Natuurlijk zijn er stromingen binnen het boedhisme die wel iets vereren (namelijk de Boedha), maar dat is meer uitzondering dan regel, zoals ik heb begrepen.
Wat is de basis van het Boedhisme?
Als je gaat googelen, kom je al gauw bij 'de vier waarheden der nobelen' (ernstig versimpeld).
1) Er is lijden
2) Dit is waarom er geboorte en wedergeboorte is.
3) Je kunt uit dit wiel van wedergeboorte en dit is wenselijk
4) De manier om dat te doen is het achtvoudige pad
Persoonlijk heb ik niet zoveel met de vier waarheden.
Het is op zijn minst verdacht dat deze van een bevoorrecht persoon als een prins (Siddhartha Gautama, later 'de boeddha' was een prins) komen als verklaring voor het lijden van anderen en dus ook van het ontbreken van lijden in zijn eigen bestaan. Een verklaring van privilege.
Historisch gezien is een beloning in het hiernamaals vaak een poging om de medemens die het wat minder heeft te onderdrukken en de eigen bevoorrechte positie te kunnen genieten zonder schuldgevoel.
Nummer 1 is discutabel. Omdat lijden subjectief is, is er niet vast te stellen dat er uberhaupt lijden (of reden tot lijden) is.
Verder is 2 een drogredenering (non-sequitur)
Moeten we het boedhisme dan links laten liggen? Tja, als het alleen dit was, misschien wel, maar we kunnen dit ook zien als een bruggetje tussen de tijd waarin Boeddha leefde en iets wat echt waardevol is zou kunnen zijn:
het achtvoudige pad.
1 het kennen en begrijpen van het achtvoudige pad EN de vier waarheden.2 Liefdevolle gedachten
3 Liefdevol en betekenisvol spreken.
4 Liefdevol handelen. (niet doden, niet stelen, geen seksueel wangedrag)
5 Een respectabele wijze van bestaan.
6 Handelen.. Het bevorderen van het 'goede' en onderdrukken van het 'slechte'
7 Meditatie als onderdeel van het leven
8 Mindfullness
Deze acht stappen bevatten ook weer onderdelen en worden soms anders benoemd, ik heb getracht de essentie weer te geven. Liefdevol moet je lezen als respectvol, harmonisch en heilzaam (maar dat is zo'n mond vol en volgens mij komt het op hetzelfde neer)
Problemen
Stap 1 en 6 zijn de gevaarlijke stappen. Waarheden en 'goed' en 'slecht' zijn altijd aan interpretatie onderhevig. Maar verder lijkt het allemaal heel zinnig.Stap 1 benadrukt eigenlijk alleen het monopolie op de waarheid. Niemand heeft monopolie op de waarheid, ik zou dit willen vertalen als: "neem de volgende leefwijze in overweging"
Stap 6 geeft aan, dat men moet handelen volgens stap 1 en gaat uit van 'slecht' en 'goed'.
Vooral stap 6 zou kunnen leiden tot 'heilige oorloge' en heeft dat mogelijk (maar moeilijk aantoonbaar) al gedaan in combinatie met Japans Imperialisme en de Tweede wereldoorlog.
In de huidige praktijk lijkt het echter vooral te leiden tot een staat van geweldloosheid, waarbij stap 6 juist een oproep wordt om niet door nietsdoen een ander kwaad te berokkenen.
DE WETTEN VAN DE ROBOTICA
Hierin deden ze mij opeens denken aan de wetten van de robotica zoals gesteld door Isaac Asimov, als je ervan uitgaat dat issues als vrije wil en objectiviteit even buiten beschouwing blijven (dit is zo voor de robots van Asimov, deze zijn volledig objectief en volledig zonder vrije wil):Eerste Wet
Een robot mag een mens geen letsel toebrengen of door niet te handelen toestaan dat een mens letsel oploopt. (liefdevol handelen)
Tweede Wet
Een robot moet de bevelen uitvoeren die hem door mensen gegeven worden,
behalve als die opdrachten in strijd zijn met de Eerste Wet.
(Eerzaam beroep)
Derde Wet
Een robot moet zijn eigen bestaan beschermen, voor zover die bescherming niet in strijd is met de Eerste of Tweede Wet.
(Respect voor het bestaan, mindfullness)
In de boeken van Asimov formuleren de robots ook een NULDE wet, die boven alle anderen gaat, die gaat over handelen in het belang van de mensheid als geheel. (Een robot mag geen schade toebrengen aan de mensheid, of toelaten dat de mensheid schade toegebracht wordt door zijn nalatigheid.) En daar komt het gevaar van Stap 6 weer terug. Zolang je niet heel duidelijk omschrijft, wat dit 'belang' dan wel is, kan het gevaarlijk zijn.
Herman Finkers ageerde in zijn nieuwjaarsconferentie tegen het gelijkstellen van religie aan geweld. Dat is zwetsen als een kip zonder kop, aldus onze eigen Oosterse filosoof.
Toch noem ik hier een heilige oorlog in verband met het Boedhisme. Waarom?
Ik denk omdat het beeld dat mensen van Boedhisme hebben, vooral vredig op een bergtop zitten is en mensen die "grasshopper" heten. Ook dat is een vooroordeel, Het is wat het is. Een religie met alle potentie en gevaren die erin zitten.
Bij boedhisme lijkt het echter te zijn omgeslagen. Boedhisme zelf is heilig verklaard.
Mensen die niks met 'geloof' hebben, luisteren aandachtig naar de Dalai Llama.
Gelukkig zegt die niet zoveel gekke dingen, ik ben zelf ook fan van mijnheer Llama, maar er is een verschil tussen een charismatische leider en de grondstellingen van een geloof.
Ik zou graag de uitstraling van Boedhisme over de Tempel van Tolerantie gieten als nieuw geloof.
Hoewel er minder zweverig over mag worden gedaan.
En ik zou wel graag aan de grondstellingen sleutelen, want die zijn me gewoon niet stevig genoeg.
Dit geloof moet minimaal 1000 jaar meekunnen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten