Olifant en berijder

Geloven dat je een olifant besturen

is een kwestie van vertrouwen

op je eigen flexibiliteit.

Dit zit al een tijd in mijn hoofd. Nu lijkt mij het perfecte moment om dit stuk te schrijven, want het gaat over de kracht van emotie op ons denken.
En ik ben bang. Anderhalf uur geleden was ik in paniek, maar ik heb gepraat, geredeneerd en gehuild en nu ben ik alleen nog maar bang. En ik kan de afleiding goed gebruiken :)

Morgen heb ik een kleine medische ingreep.
Ik ervaar op dit moment heel goed en duidelijk wat emotie met mij doet.

Misschien ken je dit beeld:

De rede is als de berijder van een olifant. De olifant is de emotie.
Meestal lijkt de berijder de baas en de olifant is een formidabele, trouwe werkkracht.
Maar we weten allemaal: als de olifant echt iets anders wil dan heeft de berijder niks in te brengen. De controle van de berijder is een illusie, die hij alleen in stand kan houden met toestemming van de olifant.

Het begon voor mij vanochtend.

Ik heb toen het boekje gelezen van het ziekenhuis en daarin staat alles over de procedure van de ingreep, de risico's (die zijn gering) en de mogelijke voordelen (deze zijn groot).
Maar er is ook 40% kans, dat de ingreep niks uithaalt.
De ingreep is een wortelblokkade, toegepast in verband met een Hernia, stelt niet veel voor, maar...

Ik heb een grote angst voor naalden,  Op jonge leeftijd heb ik ooit een wratje van mijn vinger laten branden. Die vinger werd verdoofd door middel van een injectie. Vingers zijn gevoelig, erg gevoelig.
Daar is mijn angst ontstaan, het was onverwacht en zeer pijnlijk. Van mijn volgende prik ben ik erg ziek geworden.. En zo groeit een angst.
Dat weet ik van mezelf, ondertussen heb ik ook positievere ervaringen gehad, maar toch...

Deze ingreep bestaat uit een langdurige injectie.
De naald(en) zitten er waarschijnlijk ergens tussen de 2 en 20 minuten in, afhankelijk van hoe de procedure verloopt..

Dus wat doet mijn berijder.. Die pakt zijn stok.
Ik ga lezen op internet. Vaak is meer informatie voor mij een remedie tegen angst. Een manier om de olifant weer in het gareel te krijgen. En ik weet, daar staan ook de horror verhalen en als bron laat internet soms wat te wensen over. Maar ik acht mezelf wel in staat om me daartegen te wapenen..

Cortisonen zijn synthetische varianten van hormonen die je zelf ook maakt tijdens stress. Ze werken ontstekingsremmend, maar de bijwerkingen zijn ook stevig. Het gaat hier echter om een zeer kleine dosis, die men direct inspuit. Lokaal dus en de meeste ernstige bijwerkingen zijn systemisch.
Dus er is echt weinig gevaar. Het is alleen maar een prikje met een onschuldige dosis..
Dit stelt me zowaar wat gerust. Zie je wel.. Het werkt. De olifant lijkt wat te kalmeren.
Lees door! Beheers je angst! Gebruik je stok voor nog een porretje..

Dan vind ik een onderzoek uit 2013 uit Engeland, waarin specifiek naar de wat ernstigere gevolgen van deze operatie wordt gekeken door meerdere specialisten. Conclusie: kans op ernstige complicaties (verlamming of zelfs dood): 1 op 10.000.

Die kans.. 1 op de 10000 heeft een emotionele lading voor mij. Mijn zoon heeft Perthes gehad, een heel vervelende, pijnlijke ziekte. De kans dat een kind Perthes krijgt is..... 1 op 10.000.

Ik denk, dat het daar onherroepelijk misging, hoewel ik niet op internet had moeten gaan, natuurlijk. Je vindt altijd wel iets. Maar dit is anders, we hebben al een keer een kans van 1 op 10.000 gehad in ons gezin en dat was niet leuk. Dus daar sloeg de olifant op hol

Dus daar ging ik als berijder, ik hobbelde zo goed mogelijk mee..:
"Het gaat de laatste tijd toch al een stuk beter? Is dit nou wel echt nodig?
Ik kan al veel meer dan vorige week." Onder invloed van mijn angst besluit ik mezelf te testen. Een experiment te doen. De week ervoor, onderweg naar het gesprek over deze prik, had ik dat ook al gedaan. Ik wilde objectief vast stellen, hoe ik ervoor stond, toen kon ik 20 stappen lopen voordat ik last kreeg. Dat was het beeld van vorige week.

Vandaag ga ik weer lopen en als ik meer dan 20 stappen haal, dan is er verbetering. Onder invloed van het gehobbel van mijn olifant accepteer ik deze bijna magische conclusie. Het leek heel logisch.

Ik loop 400 stappen, voor ik last krijg. Ik verbaas mezelf. Ik had wel gezien, dat ik vooruitging, maar zoveel in een week? En dat is dus het 'bewijs'.

Deze ingreep is helemaal niet nodig. Ik hoef dit niet te doen.
Ik besluit de boel af te bellen. Als klap op de vuurpijl bedenk ik: "Ze zullen blij met me zijn. De pijnpoli's zijn overbelast, zo krijgt iemand anders een kans, die het wel nodig heeft. Ik moet me gewoon niet aanstellen. Bij mij gaat het vanzelf over.."
De olifant gaat lekker zijn eigen gang. Mijn stokje is gebroken, erger dan niks.

Ik volgde de 'wetenschappelijke methode' en toch gaat het mis. Ik schatte risico's in, formuleerde een hypothese op grond van de waargenomen feiten, ik doe een experiment (dat ik niet kan herhalen, vanwege de tijdsdruk, maar ja) Tja, dus ik moet wel gelijk hebben. Ik moet afbellen.

Maar ergens voelde ik de twijfel, er klopte iets niet. En iets knaagde aan me.
Ik besloot mijn vader te bellen. Hij kent mijn angst voor naalden en is zelf ook geen fan van medische procedures. Ik denk dat ik hem als eerste heb gebeld, omdat ik dacht hem wel te kunnen overtuigen en daarmee mezelf. Ik weet al welk antwoord ik van mijn vrouw kan verwachten: "In de wachtkamer van de tandarts is de tandpijn altijd over", maar als ik hem kan overtuigen, sta ik zelf ook sterker.

Maar mijn vader reageerde (gelukkig) precies omgekeerd en was het totaal niet met me eens, juist omdat hij de angst herkende..
En nu ik eraan denk, ik kwam onderweg iemand tegen, die ik zakelijk ken en we spraken over mijn herstel. Ik zei dat het feit dat ik zover kon lopen een teken was van mijn herstel. Hij was duidelijk niet overtuigd, vanwege de manier waarop ik liep. Niet vloeiend en met voorzichtige, kleine stapjes.
Ook mijn stiefmoeder (die een medische achtergrond heeft) kon ik niet overtuigen en ook mijn vrouw niet.
Vier mensen achter elkaar waren het categorisch niet met me eens.

De waarschijnlijkheid dat ik het fout had, werd dus steeds groter. Dat dit toch een irreele angst was, een fobie. Iets wat ik mezelf had aangepraat.
Dat is geen leuke realisatie. Het voelt als een zwakte. Want ik kon alles beredeneren en ik had het zorgvuldig gedaan, dacht ik..
Het voelt alsof ik gecompromitteerd ben en dat ben ik natuurlijk ook. De angst en emotie heeft mijn redeneren negatief beïnvloed, mijn inschattingen subtiel veranderd. (Een negativity bias in psychologische termen). Conclusie: ik kan mijn eigen oordeel niet meer vertrouwen.
De olifant heeft mijn zweepje gebroken.



Dus besloot ik het op die manier te gaan bekijken.
Als dit een irreele angst is, dan is het logisch dat het mijn waarnemen en manier van redeneren beïnvloed. Cognitieve dissonantie (ik heb daar al eens een stuk over geschreven, als ik straks nog zin heb, zoek ik de link op). Dat is de naam van het verschijnsel.

De oplossing is, denk ik, bekijk het neutraal en wees om dat voor elkaar te krijgen overal zo positief mogelijk over...
In een onderzoek van 1,2 miljoen mensen had 1 op de 10.000 grote negatieve gevolgen zoals verlamming of gingen zelfs dood. Maar was dat altijd ten gevolge van de procedure?

Ik zoek het sterftecijfer van Groot Brittanie voor de leeftijdsgroep waar het onderzoek over ging en kom op een sterftecijfer van 136 per 100000 personen per jaar.
De totale behandeling beslaat 3 maanden. Er is dus een kans van ongeveer 1 op 3000 dat iemand sowieso doodgaat in die periode (in Engeland).
Als je het op die manier bekijkt, daalt de kans dat je doodgaat, want 1 op de 10.000 is een kleinere kans dan 1 op de 3000.
Dat voelt wat vreemd aan. Ben ik nu niet te positief?

Toch zit er wel enige logica in. De ene groep staat niet onder medische begeleiding, de andere wel. Het is dus logisch dat in de groep, die WEL onder medische begeleiding staat vanwege een ingreep met weinig inherent risico, een kleinere sterfte is.

Kortom, wat eerste een risico leek, blijkt een voordeel.

Vreemd? Nee, de denkfout die ik maakte is een klassieke drogreden:
"Post hoc ergo propter hoc" Erna, dus erdoor.
Mensen gingen dood na een ingreep, dus zal het wel komen door de ingreep.
Onder emotioneel neutrale omstandigheden had ik dat moeten herkennen.

Het is moeilijk om aan statistieken over spontane verlammingsverschijnselen te komen, maar die zou je er ook nog vanaf moeten trekken. Ik ben dus zeker niet te positief.

1 op de 10.000 heeft voor mij echter een zeer emotionele waarde en bracht in dit geval een paniekaanval teweeg. Een ontlading van opgespaarde emotie. Mijn eigen onderdrukte angst van de afgelopen week, de pijn en frustratie van de afgelopen twee maanden en de onmacht van 3 jaar toekijken hoe mijn zoon pijn leed. Een sterke emotie. Paniek.
Paniek zorgt voor adrenaline.
Adrenaline is een pijnstiller, een zeer krachtige.
Mijn 'prestatie' van vandaag, zou je dus ook in dat licht moeten bekijken.
Ik heb 400 stappen gelopen onder invloed van een krachtige pijnstiller (los van de pijnstilling, die ik sowieso heb vanwege de hernia). Het kan ook een toevalstreffer zijn geweest. Ik heb goeie dagen en slechte dagen. Misschien was dit een goeie dag, misschien had ik vorige week een slechte dag.
Hieruit mag je geen conclusies trekken.
Maar ik deed het wel.

Opeens lijkt mijn sterkste 'bewijs' niet zo belangrijk meer en niet meer zo overtuigend.
Mijn sterkste bezwaar blijkt zelfs een voordeel ipv een nadeel.
En terwijl ik dit allemaal bedenk, ben ik nog steeds bang.
Maar het maakt niet meer uit

Als het een spelletje was, en je had met een zet bijna twee derde kans op winst en een derde kans op tijdelijk verlies, dan doe je dat. Strategisch gezien is het de beste keus.
Dat betekent, dat mijn angst ongegrond is, niet reeel. Een fobie.

En met fobien kun je omgaan. Voor mij helpt redeneren, mezelf afleiden en rustig ademhalen. Zo kom ik over mijn hoogtevrees heen, dus zo kan ik ook over mijn naaldenangst heenstappen.

Ik ben nog steeds bang, maar ik weet ondertussen vrij zeker, dit de juiste beslissing is, zelfs al zou er morgen iets misgaan, zelfs al zou de behandeling bij mij niet aanslaan.

Ik ben weer een stukje alerter op mijn angst. Ik heb mezelf dit keer kunnen corrigeren,
maar ik had bijna een fout begaan. Ik stond op het punt af te bellen.
En mijn laatste argument daarvoor gaf direct mijn risico weer.
"Ze zullen blij met me zijn, want de pijnpoli's hebben het al zo druk".
Klinkt edel, nobel, ik denk om een ander. Maar draai het eens om:

Als ik morgen weer verrek van de pijn en het was gewoon inderdaad adrenaline en een goeie dag en ik heb net op het laatste moment een afspraak afgezegd. Hoe lang denk je dat het dan duurt, voordat ik weer een afspraak heb?
Gezond eigenbelang zou me daarvoor moeten hebben waarschuwen. Angst is zo subtiel.. Het zorgt dat ik alles kan recht praten wat krom is, precies naar de verkeerde dingen kijk en dat ik het zelf ga geloven.

Ik moet dus af en toe toetsen bij een ander. Kijken of mijn olifant met mij op hol is geslagen..
"Je kunt een probleem niet oplossen met het hoofd dat het heeft gecreerd." Ook zo;n mooie spreuk.

De meeste argumenten die hierboven staan, komen uit gesprekken met anderen, niet uit mijn hoofd.
Ze kwamen pas binnen, toen ik het hele riedeltje afliep en inzag dat de crux lag bij de 1 op de 10000.
Die is voor mij emotioneel en belangrijk. Daar ontspoorde ik, toen gaf ik opeens toe aan mijn angst.

Pas toen ik daarvoor voor mezelf een tegenbewijs kon leveren, kalmeerde ik. Ook het tegenbewijzen is een heelijke afleidingsmaneuvre. En als extra afleiding schrijf ik dit stukje.
Nu zijn hun argumenten mijn argumenten.
Nu is het een nuttige ervaring geweest.

De berijder heeft niet gewonnen, al lijkt hij weer de baas, kan hij zijn illusie weer volhouden. Misschien is hij de volgende keer wat voorzichtiger met zijn stok..
De olifant is nog steeds de sterkste, maar hij accepteert weer de leiding. Tenslotte geeft de berijder hem iedere dag zijn hooi en veegt zijn hok schoon, helemaal waardeloos is hij niet..