Depressie

Gisteren was ik depressief. Ik heb de hele dag doorgebracht in een soort grauw waas.
Er is mij verteld dat de zon uitbundig scheen. Ik heb er niks van gemerkt.
Ik heb geprobeerd muziek te maken, maar heb het halverwege opgegeven.
Ik ben vergeten mijn zoon uit school te halen en toen ik daar achter kwam (een half uur te laat) in lichte paniek in badjas naar buiten gelopen om hem te gaan zoeken met de auto.
Net op het moment dat ik me realiseerde dat ik geen huissleutel had en mezelf dus had buitengesloten, kwam mijn zoon aanlopen. "Ik heb de sleutel", riep hij vrolijk.
Hij was toevallig mijn vrouw tegengekomen, die postbode is. Van haar had hij een sleutel.
Het ging goed, maar dat was puur geluk.
En toen was het alweer vier uur. Tijd voor lunch..
Ik heb die dag geen vrolijk moment gehad, hooguit neutrale. Wel heb ik af en toe een glimlach laten zien, maar het voelde vals.
Dat was rock-bottom.

Ik herken het gevoel van twee andere periodes in mijn leven. Twee andere periodes van depressie.

De eerste keer was ik afgewezen bij de kunstacademie in Groningen met een venijnig advies, dat ik maar wat anders moest gaan doen.
Tegelijkertijd kreeg ik gordelroos (bijna helemaal rondom), een heel pijnlijke ziekte, waarbij iedere beweging een kwelling is omdat de kleding over gevoelige huid schuurt.
Dat heeft me twee weken gekost. Pijnmedicatie en mijn ouders hebben me erdoorheen gesleept en ik had het vooruitzicht, dat het maar twee weken was. Toen ik gewend was aan de pijn van de gordelroos heb ik in de tweede week aan mijn portfolio gewerkt. Zo kon ik mezelf wijsmaken, dat die gordelroos 'goed uitkwam'. Ik had in ieder geval tijd om aan mijn toekomst te werken omdat ik niet naar school hoefde.
Ik deed daarna toelatingsexamen voor de kunstacademie in Hilversum en werd met veel enthousiasme aangenomen.
De les: Trek je niet zoveel aan van het oordeel van een ander, het is maar een mening.
Ook was ik een illusie armer. Ik kan niet automatisch alles (op geestelijk gebied). Domme illusie om te hebben op je 18e, maar tja het was mijn ervaring tot dan toe.

De tweede keer was zwaarder. Ik had een holte ontsteking. Dat voelt als een soort kiespijn in je hele hoofd, dag in dag uit, bij iedere hartslag. Een kloppende zeurende pijn. Dit heb ik twee maanden gehad.
Ik was een jaar of 35. Er is een cat-scan gemaakt. De vorm van de binnenkant van mijn neus bleek niet goed, waardoor mijn lijf de ontsteking niet zelf kon opruimen. Ik moest geopereerd. Helaas moest ik op die conclusie en de operatie, die erop volgde in totaal 2 maanden wachten.

In deze periode had ik op zijn hoogst een halve batterij, weinig energie. Maar ik werkte wel volledig.
We waren met de BV bezig, projecten score, carrière maken.
's Avonds was ik kapot. Ik rolde mijn bed in en de volgende dag begon het weer. Weekenden waren mijn redding. Bijtanken.
Toen werden de kinderen ziek. Naast mijn werk (ik werk thuis) verzorgde ik ook een beetje de kinderen, maar het meeste kwam op mijn vrouw neer, die toen niet werke.
Na een week werd ook mijn vrouw ziek. Toen deed ik alles, werk, huishouden, verzorging. Op een halve batterij, met continue pijn. Dat ging ongeveer een week goed.

Toen knapte ik. Ik schold iemand verrot, die kwam helpen en dat zeker niet verdiend had.
Oververmoeid ging ik mijn bed in en ben er drie dagen niet uit geweest. Mijn hele leven leek uit foute beslissingen te bestaan. Ik was gewoon niet goed genoeg. Bleh.
Na drie dagen ben ik weer begonnen en na mijn operatie een week later, voelde ik me weer goed, maar mijn zelfvertrouwen was geschokt. Hoe had ik zo irrationeel kunnen reageren?
Ik ben naar een psycholoog gegaan. Daar heb ik veel geleerd over hoe ik met woede, irritatie en verdriet omga. Ik ben een stapelaar. Je merkt niks aan mij, totdat ik knap. Het automatische antwoord op: "Hoe gaat het?" was altijd "Goed!"

Samen met mijn vrouw ben ik daaraan gaan werken. Ik kreeg van haar de toestemming mijn irritatie te uiten en het was oke, dat daarbij de emoties soms hoog opliepen. Als de stapel te hoog wordt, kan hij alleen maar kletterend omvallen. Nu wordt de stapel nooit meer zo hoog, daar zorg ik wel voor. Ik zie irritatie nu vaak als nuttige feedback en een teken dat er een grens is gepasseerd en gemiddeld eens in het jaar hebben we een fikse ruzie.

De les: er zijn geen negatieve emoties. Er is alleen emotie. Ik heb een verantwoordelijkheid hiermee om te gaan en emoties niet te negeren. Dat gaat op de lange termijn niet goed. Eerlijk zijn. Vooral naar mezelf. In mijn geval betekent dat eens in de zoveel tijd gewoon stilstaan bij wat je eigenlijk voelt.
Ook was ik weer een illusie armer: Ik ben niet het rationele wezen, waarvoor ik mezelf aanzag. Ik snapte de idealen van Mr Spock (uit StarTrek) wel. Ik zag emotie als vooral hinderlijk.
Ook ben ik niet zo geweldloos als ik dacht. Ik had keuzes gemaakt, die ik achteraf niet meer kan (of wil, alles kan) verdedigen.
Maar terwijl ik het deed leek het allemaal heel erg logisch. Ik beschrijf het misschien erg dramatisch, ik heb niemand geslagen, ofzo. Maar wel was ik buitengewoon onredelijk geweest en ongelooflijk stomend kwaad.

Beide keren heb ik dus iets geleerd. Ben ik een illusie kwijtgeraakt.

Gisteren was ik depressief.
Vandaag ben ik erg wankelig, de tranen zitten dicht achter mijn ogen, maar ik voel me iets beter.
Genoeg om te bedenken, dat er dus wel weer wat te leren zal vallen.
Dus ik wil even op zoek.

De situatie is nu anders: Ik heb al maanden chronische pijn. Het varieert van zeurend tot ondraaglijk. Met ondraaglijk bedoel ik, dat er niks anders overblijft. Ik kan niet meer denken op zo'n moment, niet eens aan de pijn. Het is even puur zijn, maar niet op een prettige manier.
Gelukkig zijn dat maar scheuten van een paar seconden. Maar de opbouw ernaartoe en de nasleep kan zwaar zijn. Het duurt even voor je weer bij je positieven bent. En concentratie kan je vergeten.

Hier beschrijf ik mijn situatie, ik overweg dit weg te halen. Het is niet echt relevant.

Ik heb een hernia, al vanaf mijn 19e heb ik pijnklachten. Dus ik weet wat het is om te leven met zeurende pijn en verminderde capaciteit. Maar dan hebben we het over lichte pijn, met af en toe een uitschieter, die een paar dagen, hooguit een paar weken aanhoud.
Het doet pijn, maar ik kan gewoon doorgaan, ben niet immobiel.
Een hernia is een zenuw in de rug, die bekneld zit door het uitpuilen van een tussenwervelschijf.
De zenuw zorgt voor pijnsignalen uit mijn been, terwijl er niks aan de hand is met het been.
Vervelend, maar goed mee te leven. De pijn concentreert zich in mijn bil en ik heb moeite deze te ontspannen. Maar ik kan vrijwel alles.
Mei vorig jaar veranderde dat. De pijn werd steeds erger. Ik kon steeds moeilijker lopen. Het beeld wisselde heel sterk, de ene dag ging het, de andere was ellende. Tot aan September. Toen was het zover dat ik me niet meer kon bewegen, niet meer kon lopen of staan, liggen, maar vreemd genoeg wel zitten, dus ik kon nog werken.
Maar 'niet liggen', betekent ook 'niet slapen' en dat is niet vol te houden. Ik slaap nu gemiddeld om de dag, omdat ik dan zo uitgeput ben, dat ik gewoon door de pijn heen slaap. Vannacht heb ik in verhouding goed geslapen, gisteren had ik nauwelijks geslapen.

Ik ben onderzocht, heb een MRI gehad. Naast de hernia is er een haarscheur ontstaan in het kapsel van mijn tussenwervelschijf. De hernia/pijn is erger dan hij ooit geweest is. Normaal geneest een hernia binnen 6-8 weken. Maar door deze haarscheur, moet ik aan genezing denken binnen het jaar. Een operatie wordt afgeraden.
Ik ben nu al 5 maanden bezig. Leven met de pijn is moeilijk. De periode lijkt onafzienbaar en ook geld lijkt met zo'n periode een probleem te worden. Dit zorgt voor enige stress, terwijl er nu nog geen probleem is.

In December vorig jaar heb ik een zenuwwortelblokkade gehad. Daardoor heb ik bijna 6 weken lang geen pijn gehad. Heerlijk, ik kon weer werken.. pakte mijn leven weer op, maakte weer afspraken.
Twee en een halve week geleden, was dat plotseling afgelopen. Het medicijn was uitgewerkt.
De pijn was in volle hevigheid terug.
Eergisteren mocht ik een tweede prik / zenuwwortelblokkade. Daar had ik erg naartoe geleefd.
Bij de vorige zenuwwortelblokkade was ik vanaf het moment van prikken van de pijn af.
Er was wel gewaarschuwd, dat het even erger kon zijn, maar dat was bij mij dus niet zo.
Daarom had ik erop gerekend, dat het nu weer zo zou gaan.

De nacht volgend op de prik was de lidocaine (verdoving voor de ingreep) uitgewerkt en kwam de pijn weer terug. Geslapen heb ik nauwelijks.
Gisteren had ik meer pijn dan in de weken ervoor. En ik had zo gehoopt dat het beter zou zijn. Ik had me daar al wekenlang aan vastgehouden.
En daar ging het mis. Ik zag even het redelijke niet meer: dat het normaal twee weken duurt, voor zo'n injectie zijn volledige werking krijgt en dat het allemaal nog veel beter kan worden. Dat er juist gewaarschuwd wordt voor een korte terugval. Ik zag het gewoon allemaal niet meer zitten.

Vandaag is de pijn weer op het oude niveau van de vorige weken en er is dus een flinke verbetering ten opzichte van gister. De situatie lijkt niet per se meer uitzichtloos.

Dus wat is de les? Dat ik niet moet hopen? Dat het gevaarlijk kan zijn al je hoop te vestigen op 1 ding? Of juist, dat als lichtpuntjes lijken te ontbreken, dat je het niet redt. Dat je nieuwe lichtpuntjes moet zoeken, zo snel mogelijk?
Mischien.

Ik zit ook te denken aan iets anders.
Mijn relaties veranderen. Ik word de hulpbehoevende. Dit vreet aan mijn trots. Normaal ben ik degene die mensen helpt. Nu komen mensen die ik normaal ondersteun, mij ondersteunen, omdat ik er erger aan toe ben. Dat is natuurlijk iets heel moois, dus wat zeur ik..  maar aan de andere kant.
Ik heb erg veel moeite met deze omdraaiing van de rollen.

Misschien heb ik toch meer ego dan ik dacht. Misschien was mijn helpen toch ook niet helemaal belangeloos. Het is heerlijk relativerend voor je eigen 'problemen' om iemand te zien die het echt zwaar heeft en als je daar iemand mee kan helpen, dan mag je er zelf toch ook wel wat aan hebben? Maar nu ben ik diegene voor iemand anders. Men relativeert de eigen problemen door te denken, "gelukkig ben ik Hjalmar niet". (Ten minste in mijn hoofd) Dat maakt het opeens wat moeilijk om mijn problemen te relativeren. Natuurlijk zijn er theoretisch vele mensen die het slechter hebben, maar het gaat nu even over mijn ervaring.

Ik zei altijd tegen mezelf: als hij of zij daardoorheen kan komen, dan kan ik dit ook. Daar putte ik kracht uit. Maar ja.. Dus ik heb een nieuwe tactiek nodig. Misschien toch die lichtpuntjes. Maar ik kan er zo snel weinig bedenken. Dat ik vrij snel een baan in het onderwijs kreeg aangeboden, waardoor ik in ieder geval nog wat geld binnenbreng straks? Dat ik daarin weer een nieuwe uitdaging heb, waar ik mezelf mee kan afleiden van de pijn? Klinkt erg Doctor House. Wanhopig op zoek naar dingen die je genoeg in beslag kunnen nemen. Maar goed. Eerst maar eens zien of ik dat kan.
Met de twee halve dagen per week die nu in de planning staan en deze pijn zou het erg zwaar zijn. Slaat de wortelblokkade aan, dan is het alleen maar interessant. Maar ik denk niet dat ik meer erbij kan hebben.

Ik ben er nog niet uit. In ieder geval voel ik me nu een heel stuk beter dan gisteren.
Daar hou ik voorlopig maar aan vast. Ik zit te schrijven, da's ook positief. Niet wereldschokkend, maar ik doe tenminste iets, al is het nog zo klein. En ik lijk me goed te kunnen concentreren.

Ik weet dat deze blog niet veel gelezen wordt, dus ik kan mezelf niet voorhouden, dat ik met het schrijven een steun en toeverlaat voor miljoenen ben, dat zou leuk zijn, maar helaas.
Het is in principe wel openbaar, dus het zou kunnen dat iemand er iets aan heeft.
Maar ik schrijf dit vooral voor mezelf. Ik hoop dat ik met een jaar vergeten ben hoe ik me nu voel en me weer druk maak over onbenullige dingen.
Dan kan ik deze blog-entry lezen en me hopelijk optrekken aan het feit, dat ik hier ook doorheen gekomen ben.

En wat zou de illusie zijn, die ik kwijt raak?

Ik denk de illusie dat 'ik' gescheiden is van 'mijn lijf'. Pijn is zo invasief. Dat emoties je redeneren en waarneming beïnvloeden, dat had ik al geleerd. Maar dat je bij genoeg pijn niet meer kunt functioneren, gewoon niet meer kan denken. Dat is nieuw. "Ik" ben echt volkomen afhankelijk van het goede functioneren mijn lichaam. Of ik dat nou leuk vind of niet.
Ook slaaptekort heeft zijn akelige kanten. Vergeetachtigheid. Ik doe geheugentraining, maar ik mag straks weer opnieuw beginnen. Natuurlijk heb ik ook weinig energie. Maar het ergste vind ik:
ik droom ook nauwelijks meer. (Of ik kan me mijn dromen niet herinneren)
Dat is voor mij heel vreemd.

Ik maak niks meer. Ik heb nog wel soms ideeën, maar er komt nauwelijks iets uit mijn handen.
Terwijl ik juist alle tijd heb, zou je zeggen. Concentratie en energie zijn het probleem.
Een groot deel van mijn eigenwaarde heb ik altijd gehaald uit het feit dat ik dingen kan maken, waar ik trots op kan zijn of een ander blij of geholpen mee kan zijn, waarmee ik geld kan verdienen.
Nu valt dat weg.
In relaties ben ik niet meer steunend, maar juist belastend, dit merk ik aan mijn vrouw en kinderen. Ik draag op het moment erg weinig bij, waaraan dan ook. Dus dat is ook weg.
Ik ben weinig betrouwbaar, ik vergat mijn zoon op te halen, laat dingen vallen, afspraken moet ik afzeggen, ik kan nauwelijks inschatten wat een goede dag gaat zijn, de ene nacht gaat goed, de andere is een ramp.

Ik ben letterlijk zonder waarde. Ik ben debet, niet credit. Waardeloos in mijn eigen inschatting. Hopelijk tijdelijk, maar het is zeer confronterend.

Ik had altijd gedacht, dat ik dat niet zou kunnen: Waardeloos zijn. Maar het lijkt te wennen.
Heb ik nog wel recht op leven? Voedsel? Nee, geen recht.. maar aan de andere kant...
Ik heb ook niet het gevoel dat ik minder rechten heb, zelfs niet, als het zo zou blijven..
Ik denk dat recht op leven niet bestaat, voor niemand.. Er is alleen leven, zo lang als het duurt.

Ik blijf mezelf voeden en zo comfortabel mogelijk maken en voel me daarover minder schuldig dan ik tevoren had ingeschat. Ik ben een nemer geworden, geen gever.
Mijn vrouw is bezig meer en meer te werken, om de gaten te vullen. Mijn kinderen troosten mij, mensen die ik hielp, kijken mij meewarig aan. Maar het is nu eenmaal niet anders.
Ik heb nu, op dit moment, niet veel te geven.
En toch mag ik er van mezelf nog zijn.. Waarom? Ik weet het zelf niet.
Maar ik ben er ergens wel een beetje blij om.
Kennelijk is er een soort uitgelekt gewicht, een netto waarde, die ik aan mezelf kan toekennen.
Iets wat ik tevoren niet kon zien. Het is nog erg wankel, maar als ik het kan destilleren, kon het wel eens een bron van grote rust zijn.