Manus Manum Lavat

„manus manum lavat, dies diem docet“ in het Nederlands: De (ene) hand wast de (andere) hand, de (ene) dag leert/doceert de (andere) dag. Een latijns spreekwoord door Seneca. Hij schijnt het weer te hebben van een Griekse dichter.

Het is een raadselachtige uitspraak.

Door de jaren heen hebben veel mensen over de betekenis hiervan gespeculeerd. Waaronder Goethe. Dus ik voeg me in een rijtje illustere figuren. Ik zie er het volgende in:

De hand wast de hand: Een hand kan niet de andere wassen, zonder dat de ander de een wast. Kortom: het is een actie die wederkerig is.

Dit doet vermoeden dat dit ook geldt (volgens Seneca) voor de dag, die de dag leert.

Maar wat betekent dit? 

Als er twee dagen zijn is er een in het verleden, een in de toekomst. Net zo goed, als er bij handen een linker- en een rechterhand is.

Dus wat het verleden van de toekomst leert, leert de toekomst van het verleden.

Nou zou je dit kunnen zien als gewoon een verklaring van het terugkeren van trends, zoals de jaren twintig nu weer populairder worden.

Maar ik zie er nog wat anders in:

Als het dagen zijn van dezelfde persoon, net als handen van dezelfde persoon, wat gebeurd er dan?

Ik in het heden leer van het verleden, dat is logisch. Ik in het verleden kan toch niet leren van ik in de toekomst? Dat lijkt onmogelijk op het eerste gezicht.

Maar ik in het verleden bestaat niet meer. Het enige wat er van hem over is, is de herinnering van ik in het heden. Die ik, die weet meer van het heden en dus van de toekomst van ik in het verleden.

De herinnering van die ik weet dus meer, dan de ik toen..

Voila, het verleden leert van de toekomst.

Maar goed, waarom is dat interessant? Omdat de ik in het verleden, zoals ik me hem kan herinneren dus nooit bestaan heeft. Ik kan het niet helpen, dat ik 'hindsight' heb, zoals de Engelsen dat zeggen. Ik kan het niet helpen dat ik mijn herinneringen verander en daarmee snij ik mijn enige band met het verleden door

Ik weet dat het er moet zijn, maar ik heb geen idee wat er daadwerkelijk gebeurd is. Soms zie je opeens dingen in een ander licht.

Maar voor het heden betekent het ook iets: wat ik ook nu denk te beleven, in de toekomst zal ik daar anders over denken. Hetgeen betekent dat het heden ook niet bestaat, dat wat ik nu denk te weten, alleen maar de kennis van dit moment is.

En zo stommelen wij blind door het leven.