Het tegenovergestelde van woensdag

"Vandaag is het donderdag, gisteren was het woensdag.
Wat is het tegenovergestelde van gisteren?"

"eehm, morgen?"

"Precies, gisteren was het woensdag en morgen is het .... ?"

"Vrijdag!"

"Klopt.. Dus wat is het tegenovergestelde van woensdag?"

"Vrijdag? Heh, maar eh, neee."


Dat klopt gevoelsmatig niet. Maar is het wel makkelijk om te zeggen, waarom het niet zou kloppen?
Vandaag was ik daarover aan het nadenken.
Er is natuurlijk een verschil, want het is raar om te zeggen dat het tegenovergestelde van "woensdag" "vrijdag" zou zijn.
Maar heel gewoon om te zeggen dat het tegenovergestelde van "gisteren", "morgen" is.

Mijn eerste gedachte was, "gisteren" en "morgen" zijn relatieve begrippen. Relatief aan "vandaag". Als je niet weet wat "vandaag" is, hebben "morgen" en "gisteren" geen specifieke betekenis.
Vrijdag en donderdag zijn absoluut.
Dus mijn eerste gedachte was:
"alleen relatieve begrippen hebben een tegenovergestelde?"

Maar dat klopt ook niet. "Zwart" en "wit" zijn heel gewone tegenovergestelden, maar ze zijn absolute begrippen. "Donker" en "licht" zijn relatieve begrippen en ze zijn ook tegenovergestelden, toch?

Dus "woensdag" is meer iets als "zwart" en zou dus ook een tegenovergestelde moeten hebben.
Maar anders dan met "zwart" kan ik gevoelsmatig meerdere kanten op. Namelijk precies zes kanten. Iedere andere dag van de week zou een tegenovergestelde kunnen zijn. Maar geen van allen kan het zijn, omdat er dan nog altijd 5 dagen over zijn en wat zijn die dan?.
Dus is het dan zo, dat tegenovergestelden alleen maar bestaan als je 1 kant uit kan?

Ok, een andere gedachte, woensdag heeft WEL een tegenovergestelde. Het tegenovergestelde van "woensdag" IS "Maandag, dinsdag, donderdag, vrijdag, zaterdag EN zondag". Allemaal tegelijk.
Korter gezegd: het tegenovergestelde van "woensdag" is "NIET woensdag".
Dat klopt gevoelsmatig wel, al lijkt het een beetje overbodig.

Maar er zijn een hele hoop dingen "NIET woensdag". "Lantaarnpaal" of "baksteen" zijn ook "NIET woensdag".
En om terug te gaan naar zwart-wit... als het tegenovergestelde van "woensdag", "NIET woensdag" is, dan is het tegenovergestelde van "zwart": "NIET zwart". Maar dat is niet hetzelfde als "wit".. Kan ook "grijs" zijn, "rood" of "woensdag".
Dus dan klopt die eerdere gedachte van 1 richting ook niet helemaal.

Dus tegenovergestelden zijn moeilijker dan we denken.. Is het wel op te lossen?

Ja, hoor. Het is namelijk helemaal niet moeilijk, wiskundig gezien.
Maar taal is heel inexact. In taal missen we eigenlijk altijd iets. Taal laat de context weg, waar we over praten. Het begrip context heeft vele namen referntiekader, verzameling of universum, maar context is gewoon Nederlands, dus daar hou ik het even op..

De context is de verzameling begrippen die we beschouwen, waar we rekening mee houden. Alles buiten de context nemen we niet in overweging. Toch wel handig om erbij te zeggen, niet?

Maar zo werkt taal. Als ik zeg "hoe laat is het?" Dan bedoel ik natuurlijk ook "hier" en "nu".
Dat is op zich best logisch.
Er is altijd een context bij taal, maar we zeggen het niet, want hij is vanzelfsprekend. Maar we denken alleen maar dat de context vanzelfsprekend is.
Dat is het grote verschil tussen logisch denken en NIET logisch denken. Je bewust zijn van de context.

Het antwoord van een tegenovergestelde van begrip is logisch gezien altijd NIET het begrip. Dit is altijd waar, maar dat heeft geen vaste inhoud en is niet zo bruikbaar. Wat dit antwoord inhoud is afhankelijk van de context, de beginverzameling.
Als de context bij "woensdag" was "dagen van de week", dan is de inhoud van het antwoord "NIET woensdag" alle andere dagen van de week.
Maar als de context bij "woensdag" is "woorden met een w.", dan is de inhoud van het antwoord opeens alle andere woorden met een w in de Nederlandse taal.

Als de context bij "woensdag" is "vandaag en gisteren", zoals in het voorbeeld hierboven dan is de inhoud van het antwoord inderdaad "vrijdag". Voelt niet logisch, maar is het juist wel.

Dus zelfs met een vast omleinde context is het antwoord vaak een stuk ingewikkelder en onvoorspelbaarder dan we ons voorstellen bij het begrip tegenovergestelde.

Hetgeen ons leidt tot een onontkoombare conclusie:
Juf had het fout. Wit is niet het tegenovergestelde van Zwart.
Want tegenovergestelden bestaan niet, ze zijn een illusie.

Ze zijn een uiting van de 'programmering' van onze hersenen. Een vereenvoudiging, die vaak handig kan zijn, maar even vaak misleidend.
Hoe misleidend blijkt uit het woord "clown", dat twee keer in bovenstaande grafiek voorkomt, het onverwachte woord wrong.
Persoonlijk schat ik dat de helft van alle conflicten voortkomt uit het niet uitspreken van de context en het daardoor verkeerd begrijpen van elkaar.
De andere helft komt volgens mij door hebzucht en egoisme. Daar valt weinig aan te doen.
Behalve je realiseren dat wij en zij ook een soort 'tegengestelden' zijn en dus waarschijnlijk ook een illusie.